Podstawowe zasady leczenia ostrej biegunki zakaźnej u dzieci

Zazwyczaj biegunka zakaźna u dzieci, zwłaszcza starszych, ma łagodny przebieg i może być leczona w warunkach ambulatoryjnych (w domu). Jednak ze względu na to, że częste oddawanie stolców biegunkowych może prowadzić do odwodnienia organizmu, istotnym elementem leczenia jest ocena pacjenta pod kątem wskazań do hospitalizacji (oceny dokonuje lekarz).


 

Podstawowe wskazania do hospitalizacji dziecka z powodu ostrej biegunki zakaźnej 

  • Odwodnienie organizmu znacznego stopnia (oceny dokonuje lekarz),
  • Niemożność prowadzenia doustnego nawadniania z powodu uporczywych wymiotów,
  • Niepowodzenie w doustnym nawadnianiu. Postępujące odwodnienie organizmu mimo podawania doustnie odpowiedniej ilości płynów,
  • Ciężki stan ogólny dziecka (stan dziecka ocenia lekarz),
  • Gorączka, która nie ustępuje mimo podawania leków przeciwgorączkowych,
  • Obecność w stolcach biegunkowych krwi lub ropy.

 

2. Leczenie dziecka w szpitalu

Podstawą leczenia szpitalnego jest:

  • Dożylne przetaczanie płynów w celu wyrównania niedoborów wodnych i elektrolitowych (głównie niedoboru potasu),
  • Leczenie farmakologiczne i dieta są podobne jak w leczeniu ambulatoryjnym.

1. Leczenie dziecka w domu

Podstawą leczenia w domu (w warunkach ambulatoryjnych) jest:

  • Doustne nawadnianie dziecka oraz uzupełnianie niedoborów elektrolitowych. Najlepiej do tego celu nadają się hipoosmolarne płyny (do sporządzenia z proszku) zawierające glukozę oraz niezbędne elektrolity. Odpowiednio dobrany skład płynu ułatwia bowiem wchłanianie wody przez nabłonek jelita cienkiego.
    Doustne uzupełnianie płynów i elektrolitów powinno być dwuetapowe. Pierwszy etap, mający na celu szybkie nawodnienie organizmu dziecka, należy kontynuować przez 4 godziny. Polega on na podawaniu 50-100 ml płynu na kilogram masy ciała dziecka. Dodatkowo należy zwiększyć podawaną objętość płynu o 5-10 ml/kg masy ciała po każdym oddaniu luźnego stolca oraz o 2-5 ml/kg masy ciała po każdym epizodzie wymiotów. W drugim etapie podaje się płyn w objętości odpowiadającej podstawowemu dobowemu zapotrzebowaniu dziecka na płyny (po odjęciu objętości pokarmów płynnych) oraz dodatkową objętość płynu po każdym epizodzie luźnego stolca i/lub wymiotów.
  • Leczenie farmakologiczne polega na podawaniu, jeśli jest potwierdzony bakteryjny, grzybiczy lub pasożytniczy charakter biegunki, odpowiednich chemioterapeutyków, a także leków ściągających (głównie preparaty ziołowe zawierające garbniki np. Taninal), leków adsorpcyjnych (węgiel aktywny) oraz probiotyków o udokumentowanej skuteczności leczenia biegunki zakaźnej: probiotycznych drożdży Saccharomyces boulardii oraz probiotycznych bakterii Lactobacillus rhamnosus GG (preparaty złożone np. Enteromax).
    Ze względu na to, że w leczeniu biegunki wirusowej stosuje się wyłącznie leczenie objawowe, stosowanie probiotyków jest szczególnie wskazane i przynosi wymierny efekt kliniczny. Europejskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (ESPGHAN) oraz Europejskie Towarzystwo Chorób Infekcyjnych Dzieci (ESPID) zalecają stosować w leczeniu biegunki, wyłącznie probiotyki o udokumentowanej skuteczności tj. drożdże Saccharomyces boulardii oraz bakterie Lactobacillus rhamnosus GG. Probiotyki te wpływają korzystnie na proces leczenia biegunek infekcyjnych u dzieci poprzez: skrócenie czasu trwania biegunki średnio o 24 - 32 godziny oraz czasu hospitalizacji z powodu biegunki (średnio o 3 doby), skrócenie czasu nawadniania dożylnego u (średnio o 2 doby), zmniejszenie liczby oddawanych stolców biegunkowych na dobę oraz zmniejszenie ryzyka trwania ostrej biegunki powyżej 3 dni. Dodatkowo probiotyczny szczep Lactobacillus rhamnosus GG, zmniejsza częstość występowania kolejnych epizodów biegunki rotawirusowej.

    Natomiast stosowanie drożdży Saccharomyces boulardii w objawowym leczeniu biegunek jest zasadne zarówno w odniesieniu do biegunek wirusowych jak i bakteryjnych. Probiotyczne drożdże Saccharomyces boulardi wykazują bowiem dużą aktywność metaboliczną. Ułatwiają procesy trawienia poprzez zwiększenie aktywności enzymów własnych gospodarza. Właściwość ta ma szczególne znaczenie w leczeniu biegunek o etiologii rotawirusowej. Rotawirusy atakują bowiem nabłonek jelita cienkiego i prowadzą do uszkodzenia kosmków jelitowych, co manifestuje się zaburzeniem trawienia dwucukrów (m.in. laktozy obecnej w mleku).

    Dodatkowo Saccharomyces boulardi wykazuje zdolność regeneracji nabłonka jelit (synteza poliamin) oraz wiązania toksyn bakteryjnych, co uzasadnia z kolei jego skuteczność w leczeniu biegunek wywołanych przez bakterie produkujące toksyny.
  • Włączenie właściwej dla wieku dziecka diety
    Ważnym elementem postępowania dietetycznego jest szybki powrót do diety dziecka sprzed biegunki (po szybkim nawadnianiu pacjenta, średnio po 4 godzinach).
    Nie mniej wprowadza się pewne modyfikacje diety jak rezygnacja ze spożywania surowych warzyw i owoców, zup opartych na wywarach mięsnych czy okresowe ograniczenie spożycia mleka oraz nabiału.
dr n. med. Beata Romanowska - Pietrasiak